Woningen voor de eigen jongeren en tegelijk een impuls voor natuur en landschap. Het polderdorp Nijbroek, gelegen in de IJsselvallei, maakt het eensgezind mogelijk.  SBNL Natuurfonds gaf via Fonds West-Gelderland een vriendelijk zetje door fruitbomen voor de boomgaard te sponsoren.

Het is een bijzonder project, dat eigenlijk alleen kan in een niet al te grote gemeenschap. Zij aan zij achter een idee. Dat doen de bijna 1.000 inwoners van het dorp en het buitengebied. De provincie beloonde het project al met een prijs voor de challenge ‘Mijn huis staat in Gelderland’.

Geen kalverhouderij

Het gebouw moest nog gebouwd worden, maar plannen waren er wel. In het dorp kwam zeven hectare grond vrij, doordat een boer stopte. Tegelijk speelde de vraag: hoe kunnen we jongeren aan een huis helpen? Die twee vraagstukken werden in de visie ‘Door grond gebonden’ slim aan elkaar gekoppeld. Architectenbureau ‘Open Kaart’ met Hanneke Stenfert en Romy Zwiers, beiden opgegroeid in Nijbroek, stelde de visie samen met de bewoners op.

Laten we een coöperatie oprichten die de grond koopt, er woningen neerzet en dat geheel tot een mooie plek voor Nijbroek maakt. Plan26 heet het project, genoemd naar het perceel aan de Middendijk 26. In het projectplan staat: ‘Coöperatie Polder Nijbroek wil mensen een thuis bieden in een prettige woon- en leefomgeving midden in de polder van Nijbroek. Woningen gebouwd, ingepast in het landschap, de natuur, cultuurhistorie en ecologie en met een duidelijke binding met het dorp Nijbroek.’

Obligaties voor de dorpsbewoners

En wie moet dat betalen? De dorpsbewoners zelf, die voor de aanschaf van obligaties de portemonnee trokken. In landelijke stijl met een soort boerderij en schuren komen er rond een erf vijf woningen. Twee zijn als huurhuis bestemd voor jongeren uit het dorp, de andere drie zijn bedoeld voor de verkoop om het project te financieren. De eerste woning is al bewoond en de huurders trekken begin oktober in hun nieuwe onderkomen.

Landschappelijke aankleding

Het plan kent nog een belangrijk element: de landschappelijke aankleding. ‘We willen graag de oorspronkelijke structuur van het landschap herstellen en daarmee de biodiversiteit vergroten. Het wordt een rijker landschap’, legt Loek de Dood van de Werkgroep Rijk Landschap Nijbroek uit. Vroeger was het een gebied met kilometers haag om het vee binnen de wei te houden, maar ook met bosschages, bomen zoals els en wilg en later boomgaarden. Dat alles is voor een belangrijk deel verdwenen.

Werkgroep Rijk Landschap Nijbroek is de drijvende kracht achter dit ecologische deel van Plan26. De aanleg is inmiddels gereed met enkele graanakkers omringd door bloemstroken, honderden meters haag, een grote poel en ongeveer een verdubbeling van de oorspronkelijke boomgaard. De fruitbomen moeten nog uitgroeien en niet alle hagen zijn al geplant. ‘Maar straks wordt het een mooi plaatje voor de natuurliefhebber’, voorspelt Loek de Dood. Sowieso wordt bij het inzaaien rekening gehouden met andere grondgebruikers. Zo bevat het bloemenmengsel geen distels, want het pluis willen de veehouders beslist niet in hun gras.

27 fruitbomen

SBNL Natuurfonds stak de helpende hand uit voor de boomgaard. Dankzij het Fonds West-Gelderland konden vrijwilligers dit voorjaar 27 fruitbomen in de grond zetten in twee rijen peren, een rij appels en een rij pruimen. Ook zijn er vijf kersen geplant en een mispel. Ze zijn geplant naast de bestaande boomgaard met 28 bomen. Het fruit gaat in de sapcentrifuge wat in de afgelopen jaren zo’n 60 pakken appel- en perensap per jaar opleverde. Dat moet jaarlijks enkele honderden euro’s aan inkomsten opleveren voor de coöperatie. Als de oogst van de nieuwe bomen daarbij komt, zullen de sapinkomsten stijgen.

Vrijwilligers

Eén punt van zorg is er nog, vertelt Loek de Dood. Veel werk gebeurt in Nijbroek door vrijwilligers. Dat is ook het geval met het onderhoud en beheer van de nieuwe natuur. Aanvankelijk was de animo groot, maar dat enthousiasme is weggeëbd sinds corona, signaleert zij. Maar dat zal ongetwijfeld weer goed komen, want Nijbroekers zetten graag samen de schouders eronder.

Een van de oudste polders

Nijbroek, Niebroek zeggen de inwoners zelf, behoort tot de oudste polders van Nederland. De ontginning gebeurde bijna 700 jaar geleden. Een moerassige wildernis tusse n de Veluwe en de IJssel werd met dijken tot een landbouwgebied omgevormd. Een zogeheten cope ontginning met kavels, dijken en wegen die haaks op elkaar staan. De boerderijen langs de dijken stonden op terpen, pollen genoemd, om ze bij dijkdoorbraken te beschermen tegen het water.

Tekst: Hans Siemes | Foto’s: Werkgroep Rijk Landschap Nijbroek | Ontwerptekening: Bureau Open Kaart Rotterdam